“Dat is niet zo.”
En tóch weet jij zeker dat het wel zo was! Of...?
“Ik weet soms zeker dat iets is gebeurd, maar als ik dat dan zeg, word ik door hem aangekeken alsof ik ter plekke de dingen bij elkaar verzin. Of een gesprek wat ik me glashelder meen te herinneren, wordt door hem ineens in een heel andere versie naverteld. Hij zegt me ook regelmatig dat ik overdrijf, veel te onzeker ben, verkeerd luister, niet zo moeilijk moet doen, alleen maar hoor wat ik wíl horen en dat ik dingen erbij haal die nooit zijn gezegd. Mijn eigen oren en ogen, ik durf ze gewoon niet meer te vertrouwen. Ik denk dat ie gelijk heeft.”
Dit heet gaslighting.
Gaslighting is een vorm van emotionele beïnvloeding waarbij iemand steeds weer jouw gevoel van realiteit onderuit haalt. Dit gebeurt heel subtiel en wordt soms bewust, soms onbewust gedaan. De gaslighter (degene die jou zo behandelt) laat je dingen geloven die niet kloppen, en dat wat je wél gelooft wordt onderuit gehaald. Alsof je spoken ziet.
Die “gekmakerij” gaat maar door en door, waardoor je steeds meer het vertrouwen in jezelf verliest en afhankelijker wordt van die persoon. Doordat het zo subtiel gebeurt, merken mensen vaak pas dat het foute boel is wanneer ze er al middenin zitten.
Jouw werkelijkheid wordt langzaam uitgegumd
Dit manipulatieve gedrag ontstaat bij de gaslighter vaak vanuit een sterk eigen gevoel van onveiligheid, controlebehoefte of ontkenning. Hij probeert zijn eigen behoefte aan veiligheid, controle of bevestiging geforceerd te vervullen. Het gedrag lijkt hem iets positiefs te brengen: de gaslighter voelt zichzelf bijvoorbeeld zekerder of belangrijker doordat jij steeds meer vertrouwt op zijn wereldbeeld (controlebehoefte). Of hij doet er op deze manier alles aan om maar niet door de mand te vallen met iets (onveiligheid of ontkenning). Vervolgens is het voor hem van belang om ermee door te gaan, zodat zijn behoeften gevoed zullen blijven.
Pijnlijk: het gaat niet om jou
De gaslighting gaat dus helemaal niet om jou, het gaat om hem. En ja, dat voelt heel erg zuur als je er wel slachtoffer van bent geworden.
Jij bent waarschijnlijk iemand die de relatie wil behouden, juist harmonie zoekt, graag anderen helpt. Doordat jij déze behoeftes voelt, wordt het op een bepaald punt misschien ook wel makkelijker om de ander dan maar te geloven. Je eigen geloof opzij te zetten. Je raakt er langzaamaan van overtuigd dat die ander het inderdaad wel beter zal weten. Dat maakt jou geleidelijk aan steeds kwetsbaarder en afhankelijker. En zo raken jullie samen vast in een ongezond patroon.
Gaslighting is een gedragspatroon, geen diagnose
Hypnose kan helpen om de gevolgen van gaslighting aan het oppervlak te brengen en te verwerken. Dit geldt voor allebei. Voor iemand die slachtoffer is geworden, brengt het weer stabiliteit in het hoofd: helderheid, zelfvertrouwen, eigenwaarde en je leert weer vertrouwen op je intuïtie. Ook voor de gaslighter is hypnose waardevol. Met hypnose kunnen de onderliggende angsten of behoeften veilig, behapbaar en eerlijk aangekeken worden, doorbroken en verwerkt.
Gaslighting gebeurt heel subtiel en stiekem. Het vermoeden bestaat dat gaslighting daardoor veel vaker voorkomt dan we weten. In mijn geval heeft het ook jaren geduurd voordat ik ontdekte dat ik gegaslight werd. Hoe lang precies, dat weet ik niet, maar jaren.
Ervaringsdeskundige
Ik voelde op het eind nauwelijks nog iets van eigenwaarde en was enorm onzeker over alles wat ik deed, dacht, zei, voelde en zelfs droomde. Toen ik erachter kwam dat ik doelbewust deze onzekerheid in gemanipuleerd was, heb ik zelfs nog een tijdlang de gaslighter beschermd. Want blijkbaar ging het met hem niet goed, en als het met hem weer goed ging, zou het met mij ook weer beter gaan, toch? Voelde ik me afhankelijk? Ja, volledig! Dat is waar gaslighting je brengt.
Doordat ik hulp kreeg van een ervaringsdeskundige die het bij me herkende, kon ik al snel uit dit ongezonde patroon stappen. Ik kwam los van de gaslighting. Mijn lage zelfbeeld groeide snel weer naar een gezonder niveau, maar de onzekerheid is nog lang gebleven. In het begin van mijn herstelproces voelde ik me ook dom, omdat ik er in was getrapt. Dat oordeel over mezelf heb ik gelukkig gauw weer van me af kunnen zetten. Omdat de manipulatie zo ontzettend stiekem gebeurt, zo subtiel; je merkt het niet. Het is bijna niet voor te stellen, zéker als je er nog middenin zit. Achteraf zag ik het pas.
Gregory en Paula
De naam Gaslighting komt van een oude film (Gaslight, 1944) waarin een man zijn vrouw heel bewust wijsmaakt dat ze hallucineert. Hij heeft namelijk iets te verbergen. Zijn vrouw ziet dingen gebeuren, deelt ze met hem, maar hij houdt vol dat ze het mis heeft en misleidt haar nog meer. Hij laat haar steeds sterker geloven dat het niet klopt wat ze ziet en meemaakt, waardoor zij steeds onzekerder wordt. Gelukkig ontdekt ze zijn leugens en zijn manipulatieve trucjes en trapt ze er niet meer in. Zoals het in een film meestal gaat: het komt allemaal goed.
Liefdevol loskomen uit jullie patroon
Herken je jezelf hier (deels) in? Wuif het niet weg, maar ga het eens onderzoeken. Wil je weten hoe ik jou kan helpen om ook los te komen uit dit patroon wat tussen jullie is ontstaan? Je hebt geen toestemming of medewerking nodig van de ander. Je hoeft er diegene niet eens mee te gaan verliezen. Het loskomen wordt jouw eigen proces.