Op tijd naar bed en toch nog moe
Slaap staat jammer genoeg niet altijd gelijk aan goed uitrusten.
Je bent gisteren op tijd naar bed gegaan en hebt de hele nacht doorgeslapen. En toch voel je je totaal niet uitgerust. Het is ook niet de eerste keer dat dit je overkomt, terwijl je er juist de laatste tijd meer op bent gaan letten om ‘het juiste’ te doen: ‘s avonds geen cafeïne meer gehad, schermen op tijd uit, boek gelezen, minimaal 8 uur slaap gepakt.
Jammer genoeg werkt het niet altijd zo simpel. Slaap is geen automatische uitknop. Als er ergens een disbalans is, bijvoorbeeld tussen je lijf en je brein, kun je je moe blijven voelen, hoe lang je ook blijft liggen.
Iedereen heeft een slaapcyclus
Tijdens het slapen is je lichaam ontspannen, maar je brein blijft actief. Het verwerkt onder andere de gebeurtenissen van die dag.
Je slaap bestaat uit fases, die je in een bepaalde volgorde doorloopt, dit heet je slaapcyclus. Zo’n cyclus duurt ongeveer 90 minuten en elke nacht heb je er 4 tot 6 van.
Eerst ontspant je lichaam, daalt je hartslag en vermindert je hersenactiviteit. Daarna zak je steeds dieper weg, maar je blijft wel nog gevoelig voor geluiden en beweging. Tijdens de diepe slaap die volgt, kun je moeilijk wakker worden. Dit is het moment waarop je lichaam herstelt en je immuunsysteem wordt versterkt. Als laatste tijdens de cyclus is er de droomslaap. Je kunt de hele nacht dromen, maar tijdens deze fase het meest. De dromen zorgen ervoor dat emoties en gebeurtenissen van die dag worden verwerkt. Deze cyclus wordt zo een aantal keren per nacht herhaald.
Elke fase heeft een functie. Normaal gesproken worden deze fases en cycli automatisch goed afgewisseld door je hersenen. Als een van de fases te kort is of bijvoorbeeld een cyclus onderbroken wordt, kun je ‘s ochtends moe wakker worden. Het kan best zijn dat je dan helemaal niet doorhebt dat je onrustig geslapen hebt, je voelt je ‘gewoon moe’.
Als slapen misgaat
De volgende situaties kunnen iedereen weleens overkomen. Daar is op zich niks mis mee. Het kan zich wel tot een probleem ontwikkelen als ze steeds vaker of langdurig blijven voorkomen. Dan kan het verstandig zijn om eens te gaan onderzoeken waardoor de slaapproblemen zo lang blijven aanhouden.
Stress en spanningen zorgen ervoor dat je slechter in slaap kunt komen, want een van de reacties op stress is extra alertheid. Die alertheid stopt niet zodra je wilt gaan slapen. Ook zorgt stress er vaak voor dat je gaat piekeren: je hoofd blijft maar malen en je krijgt je gedachten niet tot rust gebracht. Je kunt je zelfs zorgen gaan maken over dat je door het piekeren niet in slaap valt. Dan kom je in een vicieuze cirkel terecht.
Je dag- en nachtritme - en de aan- of afwezigheid ervan - heeft ook invloed op je slaapkwaliteit. De biologische klok bestaat echt en het helpt om die te volgen. Je hebt er ook invloed op, door bijvoorbeeld zelf elke dag op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Je biologische klok went dan aan dit ritme en je gaat je dan vanzelf moe voelen op het moment dat het tijd wordt. Bij dit ritme hoort ook wat je vóór je bedtijd doet en wat je doet zodra je opstaat.
Als je midden in de nacht wakker wordt en niet meer in slaap komt, is het best logisch dat je dit super irritant vindt. Maar probeer je er toch niet te druk over te maken, want juist daardoor val je ook weer slechter terug in slaap. Laat de lamp uit en blijf rustig in bed liggen. Tegen mijn kinderen zeg ik weleens: “Slaap je niet, dan rust je wel” 😉 Maar lig je langer dan een halfuur wakker, dan kan het toch een goed idee zijn om even op te staan en naar een andere kamer te gaan. Wordt niet actief, maar doe daar even iets rustgevends, zodat je daarna weer terug je bed in kunt om te gaan slapen.
Gezonde nachtrust
Je kunt voor jezelf in de gaten houden of je nachten over het algemeen goed verlopen:
Ga eens na of je ‘s avonds slaperigheid voelt opkomen. Als dit elke dag rond hetzelfde tijdstip op komt zetten, én je gaat dan ook naar bed, dan ben je goed op weg met je ritme. Zodra je in bed ligt, zou het niet langer hoeven duren dan ongeveer een kwartier voordat je rustig in slaap valt, wat waarschijnlijk ook betekent dat je gedachten rustig zijn.
Gedurende de nacht kun je soms wel eventjes wakker worden, maar dit is zo kort dat je je er nauwelijks bewust van bent en je slaapt gelijk weer door. Dit is normaal en hoort bij de verschillende fases die je doorloopt tijdens je slaap.
‘s Ochtends wordt je vanzelf wakker, elke dag rond dezelfde tijd en zonder wekker. Je voelt je rustig, je bent uitgeslapen. Overdag merk je dat je voldoende energie hebt en dat je daar geen koffie of andere oppeppers voor nodig hebt.
Lekkerder slapen
Een (langdurige) slechte nachtrust of een verkeerd slaappatroon kan allerlei andere klachten veroorzaken. Het heeft invloed op je stemming, je gezondheid en denkvermogen. Dat wil je natuurlijk liever niet. Voor wie haar slaappatroon wil herstellen en de oorzaak van de slaapproblemen wil achterhalen en oplossen, heb ik een mooi aanbod: het traject Slaap lekkerder.